DIŞ GEBELİK

Dış (ektopik) gebelik nedir?

Dış (ektopik) gebelik, döllenmiş yumurtanın rahmin dışına yerleşmesiyle gerçekleşen gebeliktir ve gebeliklerin yaklaşık %2’si (100 gebelikten 2’si) dış gebeliktir. Dış gebelik çoğunlukla (%90) fallop tüpünde (yumurtalıklarınızı ve rahminizi birbirine bağlayan yapı) gerçekleşir. Nadiren de yumurtalıkta, karın boşluğunda, rahim ağzında (serviksde) ve sezaryen skarında meydana gelebilir. Dış gebelikler devam edemez çünkü yalnızca rahmin bir gebeliği taşımak için tasarlanmıştır. Rahim dışı bölgeler büyüyen bir embriyoyu tutmak için uygunsuzdur ve bu nedenle gebelik büyüdükçe yırtılma ve iç kanama riski mevcuttur. Dış gebelik, acil tedavi gerektiren ve tedavi edilmezse yaşamı tehdit eden bir durumdur.

Dış gebelik belirtileri nelerdir?  

Dış gebeliğin, bulantı, kusma, halsizlik gibi normal erken gebelik belirtileri dışında başka belirtileri de olabilir. Bunlar:

  • Vajinal kanama,
  • Alt karın, pelvis ve alt sırt bölgesinde ağrı,
  • Baş dönmesi veya güçsüzlük,

Eğer dış gebelik olan fallop tüpünüz yırtılırsa, oluşan ağrı ve kanama başka şiddetli belirtilere neden olabilir. Bunlar şunları içerebilir:

  • Bayılma,
  • Düşük kan basıncı (hipotansiyon),
  • Şiddetli alt karın ve omuz ağrısı,
  • Makatta basınç veya bağırsak sorunları meydana gelebilir.

Dış gebeliğe ne sebep olur?

Çoğu durumda, yumurtanın fallop tüpünden aşağı hareketini yavaşlatan veya engelleyen durumlar ektopik gebeliğe neden olur. Bunun nedeni şunlar olabilir:

  • Önceki pelvik cerrahiden kaynaklanan yapışıklıklar veya iltihaplanmalar,
  • Enfeksiyonlar, özellikle cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondan (CYBE) dolayı fallop tüpleri hasar görmüşse,
  • Doğuştan düzensiz şekilli bir fallop tüpünün olması,
  • Fallop tüpünüzü tıkayan kist, myom gibi lezyonların olması gibi durumlar dış gebeliğe neden olabilir.

Dış gebelik riski altında olup olmadığımı nasıl anlarım?

Ektopik gebelik olma şansınızı artırabilecek bazı risk faktörü vardır. Bunlar: 

  1. Daha önce dış gebelik geçirmiş olmak: En önemli risk faktörüdür.
  2. Fallop tüplerinizde, rahiminizde, yumurtalıklarınızda ve serviksinizde yara oluşmasına neden olabilen bir enfeksiyon olması: Pelvik inflamatuar hastalık (PID) öyküsü diğer önemli risk faktörüdür.
  3. Fallop tüplerinizde (tüp ligasyonu dahil) veya pelvik bölgenizdeki diğer organlarda cerrahi müdahale olması.
  4. Kısırlık öyküsü olması.
  5. Tüp bebek (IVF) ile kısırlık tedavisi geçirmiş olmanız.
  6. Endometriozis olması.
  7. Gebe kalma anında rahim içi araç (RİA) takılı olması.
  8. Sigara içme durumu. 
  9. Riskiniz yaşla birlikte de artabilir. 35 yaş üstü kadınların riski 35 yaş altındakilere göre daha yüksektir.

Tüm bu risk faktörlerine rağmen, dış gebelik yaşayan kadınların %50'si kadarında bu risk faktörlerinden hiçbiri bulunmamaktadır.

Dış gebeliğin komplikasyonları nelerdir?

Dış (ektopik) gebelik acil bir durumdur. Rahim büyüyen bir fetüsü tutabilen tek organdır. Fetüs büyüdükçe esneyebilir ve genişleyebilir. Oysa fallop tüpleri o kadar esnek değildir. Döllenmiş yumurta geliştikçe patlayabilirler ve bu şiddetli, yaşamı tehdit eden iç kanamaya neden olabilir. Bu nedenle dış gebelik hemen tedavi edilmelidir.

Dış gebelik nasıl teşhis edilir?

Çoğu dış gebelik doktor kontrolüne gidildikten sonra anlaşılır. Gebelik takibi için doktora başvurduğunuzda ultrasonografi ile rahim içinde gebelik görülmezse beta hcg dediğimiz kan testi takibine alınırsınız. Bu test gebelikte artar ve belli seviyelerde yükselmelidir. Eğer artış yeterince olmaz ve bu arada gebelik kesesi rahim içinde oluşmazsa dış gebelikten şüphe edilir. 

Dış gebelik genellikle gebeliğin erken dönemlerinde tanı konur. Çoğunlukla 6-8 hafta arasında tanınırken nadiren 12 haftayı bulduğu da olabilir. 

Testler ve ultrasonografi ile dış gebelik doğruladıktan sonra sizinle, size uygun tedavi planı görüşülecektir. Dış gebelik acil bir durumdur ve tedavisi çok önemlidir.

Dış gebelik nasıl tedavi edilir?

Dış gebelikler, ilaçla medikal olarak veya cerrahi müdahaleyle tedavi edilirler. 

Dış gebeliğin medikal tedavisi için metotreksat denilen ilaç kullanılmaktadır. Bu ilacın olası yan etkileri ve riskleri için gerekli öykü ve tetkikler yapıldıktan sonra tedavi başlanabilir. Bu seçenek cerrahiden daha az invazivdir, ancak beta HCG seviyelerinin düzenli izlenmesi gerekir. Bu nedenle tutarlı bir takip yaptırmak önemlidir. Nadir durumlarda, beta HCG seviyeleri tek dozla yeterince düşmezse ikinci bir metotreksat dozu gereklidir. 

Fallop tüpünüz yırtılmışsa veya yırtılma riskiniz varsa, metotreksat için uygun bir hasta değilseniz veya metotreksata rağmen iyileşme olmadıysa dış gebeliği ameliyatla çıkarmak gerekecektir. İşlem genellikle anestezi altında laparoskopik olarak (karnınızdaki birkaç küçük kesiden) yapılır. Fallop tüpünün tamamı çıkarılabilir veya sadece fallop tüpü korunarak dış gebelik çıkarılabilir.

Dış gebeliği önleyebilir miyim?

Dış gebeliği önleyemezsiniz. Ancak, iyi yaşam tarzı alışkanlıkları ile riskinizi azaltabilirsiniz. Bunlara sigara içmemek, sağlıklı bir kiloya ulaşmak ve bunu korumak ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları (CYBE) önlemek dahildir. 

Dış gebelikten sonra tekrar hamile kalabilir miyim?

Geçmişte dış gebelik geçiren çoğu kadının gelecekte başarılı gebelikleri olabilir. Bir tane geçirdikten sonra dış gebelik geçirme riski daha yüksektir. Dış gebeliğin risk faktörleri ortadan kaldırılarak olma olasılığı azaltılır. 

Dış gebelik tedavisi gördükten sonra, genellikle yaklaşık üç ay beklemek en iyisidir. Bu, fallop tüpünüzün iyileşmesi için zaman verir ve başka bir dış gebelik riskini azaltır.

Ameliyatla fallop tüplerinden biri çıkarılmış olsa da diğer fallop tüpünden gebelik oluşabilir, çünkü çoğu kadın iki fallop tüpüyle doğar. Gebelik için yalnızca bir fallop tüpü yeterlidir. Eğer diğer fallop tüpünde de problem varsa IVF dediğimiz tüp bebek yöntemi ile gebelik olabilir.