Korunma Yöntemleri
RAHİM İÇİ ARAÇLAR (RİA: BAKIRLI SPİRAL, HORMONLU SPİRAL)
DOĞUM KONTROL İLAÇLARI
ENJEKSİYON YÖNTEMLERİ
KOL ALTI İMPLANTLARI
BARİYER YÖNTEMLERİ
TÜPLERİN BAĞLANMASI OPERASYONU
ACİL KORUNMA (KONTRASEPSİYON) YÖNTEMLERİ
DOĞUM KONTROL YÖNTEMİ NEDİR?
Gebe kalmak istemeyen bir çiftin, gebe kalmayı engellemek için kullandığı yöntemlerdir. Birçok farklı doğum kontrol yöntemi mevcut olup, en önemlisi uygun yöntemi bulmaktır. Her yöntem her çift için uygun değildir. En uygun doğum kontrol yöntemi, bir bireyin genel sağlığına, yaşına, cinsel aktivite sıklığına, cinsel partner sayısına, gelecekte çocuk sahibi olma isteğine ve belirli hastalıkları olup olmamasına bağlıdır.
RAHİM İÇİ ARAÇLAR (RİA: BAKIRLI SPİRAL, HORMONLU SPİRAL)
Gebeliği önlemek amacıyla rahim içine yerleştirilen küçük doğum kontrol araçlarıdır. İki tip RİA mevcut olup bakırlı ve hormonlu şekildedir.
Her ikisi de en etkili doğum kontrol yöntemleri arasında yer alır ve türüne bağlı olarak 5 ila 10 yıl kadar kalıcılık sağlayabilir. RİA'lar (hem bakır hem de hormonal) cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) karşı koruma sağlamaz.
DOĞUM KONTROL İLAÇLARI
Doğru kullanıldığında, oral hormonal ilaçlar istenmeyen gebelikleri önlemede oldukça etkilidir. Ülkemizde 2 tip oral kontraseptif ilaç vardır: östrojen ve progesteron içeren kombine doğum kontrol ilaçları ve sadece progesteron içeren ilaçlar. Sadece progesteron içeren ilaçlar genellikle doğum sonrası emziren annelerde tercih edilmektedir. Oral kontrasepsiyon cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) karşı koruma sağlamaz.
ENJEKSİYON YÖNTEMLERİ
Hormonal korunma yöntemlerinden olup, yavaş salınımlı enjeksiyonlar şeklindedir. Aylık ve üç aylık uygulanan iğne formları mevcuttur. Etkin korunma yöntemlerinden olup, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) karşı koruma sağlamaz.
KOL ALTI İMPLANTLARI
Hormonal kontrasepsiyonun birçok formu mevcuttur, yavaş salınımlı implant bunlardan biridir. Doğum kontrol implantı, mevcut en etkili geri dönüşümlü doğum kontrol yöntemlerinden biri olup, üst kola uygulanır ve cilt altında hissedilir. 3 yıl koruyuculuğu mevcuttur.
BARİYER YÖNTEMLERİ
Spermin vajene geçmesini önleyen mekanik bir bariyer oluşturarak gebeliği önler. Aynı zamanda diğer vücut sıvılarının da vajinaya girmesini engelleyerek cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları (CYBE) önlemek için kullanılırlar. Kadın ve erkek için kullanılan kondomlar, diyaframlar, servikal başlık başlıca bariyer yöntemleridir.
TÜPLERİN BAĞLANMASI OPERASYONU
Tüp bağlanması veya tüp ligasyonu, gelecekte çocuk sahibi olmak istemediğinizden eminseniz seçebileceğiniz kalıcı bir doğum kontrol yöntemidir. Laparoskopik cerrahi ile veya sezaryen sırasında yapılabilir.
ACİL KORUNMA (KONTRASEPSİYON) YÖNTEMLERİ
Acil kontrasepsiyon nedir?
Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemek için kullanılabilen kontrasepsiyon yöntemlerini ifade eder. Bunların 5 gün içinde kullanılması önerilir ancak cinsel ilişkiden sonra ne kadar kısa süre içinde kullanılırsa o kadar etkili olurlar. Acil kontrasepsiyon yöntemleri, ilişkiden sonraki 5 gün içinde alındığında gebeliklerin %95'inden fazlasını önleyebilir. Bakır içeren RİA, acil kontrasepsiyonun en etkili şeklidir. Uygun süre içinde takıldığında, gebeliği önlemede %99'dan fazla etkilidir. Kadın daha sonra bu yöntemi kullanmaya devam edebilir veya başka bir kontraseptif yönteme geçmeyi seçebilir.
Acil kontrasepsiyon hangi durumlarda kullanılabilir?
Acil kontrasepsiyon, cinsel ilişkiden sonra şüphe edilen her durumda kullanılabilir. Hiçbir korunma yöntemi kullanılmıyorsa veya mevcut yöntem düzensiz uygulandıysa kullanılmalıdır.
Acil kontrasepsiyon yöntemleri nelerdir?
Acil kontrasepsiyon için 4 yöntem mevcuttur:
- Ulipristal asetat (UPA) içeren ilaçlar
- Levonorgestrel (LNG) içeren ilaçlar
- kombine oral kontraseptif haplar
- bakır içeren rahim içi araçlar.
Bu yöntemler sadece acil durumlar için olup sonrasında etkin düzenli bir doğum kontrolüne geçiş gerekmektedir.
