Polikistik Over Sendromu
POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PKOS)
Polikistik over sendromu (PKOS), üreme yıllarında meydana gelen hormonal bir sorunudur. Kadın yumurtalıklarında oluşan bu sorun vucudda çok çeşitli problemlere yol açar. PCOS, doğurganlık çağındaki kadınlarda çok yaygın bir durumdur. Bazı durumlarda, tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Yumurtlama, olgun bir yumurtanın yumurtalıktan salınmasıyla gerçekleşir. Bu, bir erkek spermi tarafından döllenebilmesi ve gebelik olması için gerçekleşir. Yumurta döllenmezse, adetiniz sırasında vücudunuzdan dışarı atılır. Eğer, hormonal düzensizliklere bağlı yumurtlama gerçekleşmediğinde, yumurtalıklarda birçok küçük sıvı dolu kese (kist) gelişir. Bu kistler androjen adı verilen erkeklik hormonları üretir. Androjenler normalde erkeklerde bol, kadınlarda ise az miktarda bulunan bir hormon türüdür. PKOS'lu kadınlarda genellikle yüksek seviyelerde androjen bulunur. Bu durum, kadının hem adet döngüsünü bozar hem de başka birçok belirtilere neden olabilir.
PKOS'a ne sebep olur?
PKOS'un kesin nedenini bilinmiyor. Genetik bir yatkınlık söz konusu. Annenizde veya yakın ailenizde PKOS varsa sizde de PKOS olabilir.
PCOS'lu birçok kadında insülin direnci ve obezite mevcut. Dolayısıyla, insülin direnciniz var veya obezseniz sizde de PKOS olasılığı daha yüksek olabilir.
PKOS belirtileri nelerdir?
- Adet gecikmesi, düzensiz adet görme veya çok az lekeli adet görme
- Büyük veya çok sayıda kist bulunan yumurtalıklar
- Göğüs, karın ve sırt dahil olmak üzere aşırı kıllanma (hirsutizm)
- Özellikle göbek çevresinde kilo alımı
- Sivilceli veya yağlı cilt
- Erkek tipi kellik veya saç seyrelmesi
- Kısırlık
- Boyun veya koltuk altlarında küçük deri parçaları (et benleri)
- Boyun arkasında, koltuk altlarında ve göğüslerin altında koyu veya kalın deri lekeleri olabilir.
PKOS nasıl teşhis edilir?
Ayrıntılı öykü, dikkatli fizik ve pelvik muayene ile hastalıktan şüphe edilir. Tam tanı koymak için ayrıca şu testler yapılır:
- Ultrason. Bu test, yumurtalıkların boyutuna bakmak ve kistleri olup olmadığını görmek için kullanılır. Ayrıca rahim iç zarının (endometrium) kalınlığına da bakılabilir.
- Kan testleri. Bunlar yüksek seviyelerde androjen ve diğer hormonları arar. Ayrıca kan şekeri seviyeleriniz de kontrol edilir.
PKOS tedavisi nasıldır?
PCOS tedavisi genellikle ilaçla yapılır. İlaçlar PKOS'u tedavi edemez, ancak belirtileri azaltmaya ve bazı sağlık sorunlarını önlemeye yardımcı olur. Tedavi gebe kalmayı isteyip istemediğinize göre değişir.
Gebe kalmayı planlıyorsanız, tedaviniz:
- Diyet ve aktivitede değişiklik. Sağlıklı bir diyet ve daha fazla fiziksel aktivite kilo vermenize ve semptomlarınızı azaltmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca vücudunuzun insülini daha verimli kullanmasına, kan şekeri seviyelerini düşürmesine ve yumurtlamanıza yardımcı olabilir.
- Yumurtlamaya neden olan ilaçlar. İlaçlar yumurtalıkların normal şekilde yumurta salmasına yardımcı olabilir. Bu ilaçların da belirli riskleri vardır. Çoklu doğum (ikiz veya daha fazla) olasılığını artırabilirler. Ve yumurtalık hiperstimülasyonuna neden olabilirler. Bu, yumurtalıkların çok fazla hormon saldığı zamandır. Karın şişkinliği ve pelvik ağrı gibi belirtilere neden olabilir.
Gebe kalmayı planlamıyorsanız tedaviniz:
- Doğum kontrol hapları. Bunlar adet döngülerini kontrol etmeye, androjen seviyelerini düşürmeye ve akneyi azaltmaya yardımcı olur.
- Diyabet ilacı. Bu genellikle PCOS'ta insülin direncini düşürmek için kullanılır. Ayrıca androjen seviyelerini düşürmeye, saç büyümesini yavaşlatmaya ve daha düzenli yumurtlamanıza yardımcı olabilir.
- Diyet ve aktivitede değişiklik. Sağlıklı bir diyet ve daha fazla fiziksel aktivite kilo vermenize ve semptomlarınızı azaltmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca vücudunuzun insülini daha verimli kullanmasına, kan şekeri seviyelerini düşürmesine ve yumurtlamanıza yardımcı olabilir.
- Diğer semptomları tedavi etmek için ilaçlar. Bazı ilaçlar saç büyümesini veya akneyi azaltmaya yardımcı olabilir.
PKOS’un olası kötü etkileri var mı?
PCOS'lu kadınların bazı ciddi sağlık sorunları geliştirme olasılığı daha yüksektir. Bunlara tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, kalp ve kan damarlarıyla ilgili sorunlar ve rahim kanseri dahildir. PCOS'lu kadınlar genellikle hamile kalma yetenekleriyle (doğurganlık) ilgili sorunlar yaşarlar.
